Voćarstvo
Bakteriozno izumiranje i rak-rane voćaka
Bakteriozno izumiranje i rak-rane koštičavih voćaka je bolest koja je rasprostanjena širom sveta, i smatra se da njen prouzokovač Pseudomonas syringae predstavlja jednog od najštetnijih patogena voćaka. Prvi put je opisan kao patogen jorgovana u Holandiji. Danas je široko rasprostranjen u svetu (kosmopolit) i zaražava veliki broj voćnih vrsta.
P. syringae je u Srbiji potvrđen kao patogen kajsije, kruške, jabuke, šljive, višnje, trešnje, breskve i maline. Proučavanjem izolovanih sojeva zaključeno je da kao patogen voćaka dominira patogen varijetet syringae, a izolati poreklom iz nekrotičnog tkiva pupoljka trešnje i šljive pripadaju patogenom varijetetu morsprunorum.
Prema dosadašnjim iskustvima, P. syringae u Srbiji najveće štete nanosi kajsiji - prouzrokujući sušenje grana i čitavih stabala, krušci - prouzrokujući palež cvasti i nekroze grana i debla, i nekim sortama višnje na kojima prouzrokuje nekrozu plodova u veoma visokom procentu. Zanimljiva je uloga P. syringae u stvaranju čestica leda u biljnom tkivu. Naime, ova bakterija služi kao inicijator za stvaranje kristala leda, odnosno mraza, dovodeći do oštećenja biljnog tkiva u uslovima niskih temperatura. U periodu 2003-2005. godine, usled ekstremno niskih temperatura tokom zimskih meseci, u zapadnoj Srbiji zabeležena je masovna pojava sušenja zasada šljive.
Bakterija se tokom perioda mirovanja održava u tzv. rak-ranama na obolelim granama i pupoljcima voćaka na kojima se često i ne uočavaju simptomi bolesti. S proleća se razvija na površini listova i cvetova voćaka (epifitna populacija), pri čemu odsustvuje pojava simptoma bolesti. Epifitna populacija bakterije je veoma važan činilac u nastanku infekcije i pri vlažnom i prohladnom vremenu tokom cvetanja se ostvaruje zaraza cvetova. Infekcija višegodišnjih grana se može ostvariti i preko rana nastalih prilikom rezidbe ili mehaničkim putem (grad i štetni insekti). Pokazalo se da najveće štete nastaju ukoliko se rezidba obavlja tokom oktobra i decembra, a da su zanemarljive kada se rezidba obavlja tokom marta i aprila ili tokom leta. Bakterija se u epifitnoj fazi održava na površini biljnih organa tokom celog vegetacionog perioda, ali je njena brojnost najveća tokom proleća i jeseni. U jesen, infekcija voćaka se ostvaruje preko sveže ozleđenog tkiva nastalog prilikom opadanja lišća i u pukotinama grana i grančica.
Epifitnu populaciju čine oba patogena varijeteta: P. syringae pv. syringae i P. syringae pv. morsprunorum, a njihova zastupljenost zavisi prvenstveno od vremenskih uslova i biljaka domaćina. Tako, pv. morsprunorum dominira na lišću trešnje u područjima sa kišovitim letom i jesenima, a pv. syringae u područjima sa kišovitim jesenima, a sušnim prolećem i letom.
Suzbijanje Pseudomonas syringae podrazmeva integralni pristup koji uključuje primenu agrotehničkih, pomotehničkih, mehaničkih i hemijskih mera zaštite. Agrotehničke mere podrazumevaju korišćenje zdravstveno ispravnog sadnog materijala i rezidbu voćaka što kasnije tokom perioda mirovanja ili primenjivati letnju rezidbu. Prilikom rezidbe neophodno je izvršiti dezinfekciju alata. Hemijska zaštita uključuje primenu preparata na bazi bakra iz bakarnog oksihlorida u jesen, sa ciljem da se zaštite ozlede tkiva nastale tokom opadanja lišća i pukotine grana i grančica, jer to su upravo mesta gde ovaj patogen prezimljava.
Kompanija Galenika-Fitofarmacija za ovu namenu poljoprivrednim proizvođačima preporučuje efikasna rešenja: BAKARNI OKSIHLORID 50 ili CUPROZIN 35 WP ili PLAVO ULJE. Primena ovih preparata se, pored jesenjeg tretiranja, preporučuje i u rano proleće. Ovi tretmani bi značajno mogli smanjiti brojnost epifitne populacije bakterija, koja ima važnu ulogu u epidemiologiji bakterije.
Pre upotrebe preparata obavezno je pročitati uputstvo i ponašati se u skladu sa preporukama!